Ayşenur Para / Torak Bilimi ve Bitki Besleme
Bilim Adamlarını Şaşkına Çeviren
Böcek: Issus Coleoptratus
Issus Coleoptratus isimli böcek, mükemmel yaradılışı ve hızıyla görenleri hayretler içinde bırakıyor.Pek çoğumuzun adını bile bilmediği, adını bilenlerin ise çark mekanizmasını bilmediği böcek, mükemmel bir makine tasarımı gibi. Böcek, vücudunda dişliler bulunan hareket sistemine sahip.( https://youtu.be/cq0Mf2pt2XA )
Issus coleoptratus bacaklarında birbirine kenetlenen dişlere sahip çark sistemli olduğu keşfedilen ilk böcek.
Planthopper türü böcek familyasından olan Issus coleoptratus böceği, olağanüstü sıçrama ve hız maharetine sahip.
Issus coleoptratus böceğinin bilimadamlarını şaşkına çeviren hızının sırrı, eşi benzeri bulunmayan mühendislik harikası özelliğinden geliyor. ( https://youtu.be/gRXHKPGq_HQ )
İki milisaniye gibi kısa sürede harekete geçebilen tasarım harikası böcek, saniyede 3.9 metre gibi muazzam bir sürate ulaşabiliyor.
Benzeri bir yapıya sahip başka bir böcek var mıdır bilinmez ama Issus Coleoptratus'un bacaklarındaki çark mekanizmasını oluşturan dişliler ömür boyu vücudunda kalmıyor. Sadece böcek larva döneminde iken işe yarıyor ve sonra ortadan kayboluyor.
İngiltere'nin Cambridge Üniversitesi'nden Malcolm Burrows, Issus coleoptratus hakkında, 'Bu fevkalade bir performans' yorumunu yapıyor. Burrows, dişlilere sahip böceğin larvasına ilk olarak bir meslektaşının bahçesinde rastlamış. Deli gibi zıplayıp duran böcekleri incelendiğinde, böceğin arka ayaklarında birbirine kenetlenen dişiler olduğunu fark etmiş.Böceğinin çark dişlilerini ilk olarak 1957 yılında Alman biyolog K. Sander tarafından gözlemlenmiş.
Bir bebek Issus coleoptratus;
Sutton, "Sonra gerçekten şanslıydık çünkü viteslerin mükemmel şekilde geçemeyeceği birkaç sıçrama gördük," diyor. Bu olduğunda, dişliler nihayet takılmadan önce bir bacak kısmen uzatıldı ve planthopper'ın mükemmele yakın koordinasyonu bozuldu.
Sutton, "Bu, bildiğimiz kadarıyla, hayvanlar aleminde uygun, çekici, ters yönde dönen dişlilerin ilk kez görülmesidir" diyor. Timsahların kalp kapakçıklarında dişli benzeri dişler vardır ve tekerlek böceği ve dişli çark kaplumbağasının kabuklarında dişleri vardır. Ancak bu yapıların hiçbiri aslında dişli gibi davranmıyor. Sutton, "Bir çarklı kaplumbağanın yan yana durduğunu, kabuklarına çarptığını ve zıt yönlerde döndüğünü asla görmezsiniz" diyor.
TEK SORUN ZAMANLA KAYBOLMASI
Arka ayaklardaki çarklarda 10 ya da 12 adet dişlisi bulunan Issus coleoptratus‘un dişlileri,sadece 15 ile 30 mikrometre uzunluğunda değişiyor. Biyolojik bir çark üzerinde bulunan dişliler, bu sayede hareket esnasında birbirlerine kenetleniyor.Bristol Üniversitesi‘nden Gregory Sutton ile çalışan Burrows, saniyede 5000 bin karelik çekimle dişlilerin hareketini gözlemledi.Burrows ve Sutton, sıçrama esnasında arka bacakların 30mikrosaniye farkla çalıştığını gördü. Buradan yola çıkarak, bacakların sinir hücrelerinin aksine daha hızlı hareket kazandırdığı için evrim geçirdiğini düşündüler.
Londra‘nın Doğal Tarih Müzesi‘nden Chris Lyal, dişlilere sahip başka böceklerin bulunduğunu ancak Issus coleoptratus‘ta olduğu gibi etkileşime geçmediklerini‘ belirtti. Alman biyologu Sander‘in çalışmasında, en az 2000 bin planthopper böceğin dişlilere sahip olduğu öne belirtiliyor. En az 10 tanesi böceği inceleyen Burrows ise dişlileri olmasına rağmen hiçbirinin I. Coleoptratus gibi hareket yeteneği olmadığını belirtiyor.
Şube: Arthropoda
Sınıf: Böcek
Ordo: Hemiptera
Alttakım: Auchenorrhyncha
Aile: Issidae
Cins: Issus
Türler: I. coleoptratus
Kayakça :
https://www.nationalgeographic.com/science/phenomena/2013/09/12/this-insect-has-gears-in-its-legs/
https://en.wikipedia.org/wiki/Issus_coleoptratus
https://www.britishbugs.org.uk/homoptera/Issidae/Issus_coleoptratus.html
http://www.catalogueoflife.org/annual-checklist/2011/details/species/id/7493697
http://www.wbrc.org.uk/WORCRECD/issue_29/Issus.html
https://www.theverge.com/2013/9/12/4724040/naturally-occurring-gears-found-on-insect-legs
https://science.sciencemag.org/content/341/6151/1254
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24031019/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder